Veraset İlamı (Mirasçılık Sözleşmesi) Nedir?

Veraset ilamı, diğer adıyla mirasçılık sözleşmesi, Türk Medeni Kanun’u Madde 598’de düzenleme altına alınmıştır. Veraset ilamının amaçladığı husus, mirasçıların hangi oranda mirasa ortak olduklarını göstermektedir. Diğer bir anlatımla veraset ilamı sayesinde; mirasbırakan hayatını kaybettikten sonra açılan mirasın, kime hangi oranda dağıtılacağının ispatı sağlanmış olacaktır. Veraset ilamının diğer adı olan mirasçılık sözleşmesinin de temel dayanağını bu ispat özelliği oluşturmaktadır.

Veraset İlamı

Veraset ilamı, yukarıda da bahsedildiği üzere, usul hukuku çerçevesinde yapılan bir talep doğrultusunda tarafların mirasçı olduğunu gösterir belgedir. Mirasçılık sözleşmesi içerisinde birçok husus belirtilmektedir. Bunlar, talep eden kişinin ve talep etmese dahi mirasçı statüsünde olan tarafların hakları ve miras paylarıdır. Tüm mirasçıların ortak olarak talep etmesi gerekmez. Yalnızca bir tanesinin talebi yeterlidir. Mirastan çıkarma işlemi sonrası mirasın dışında kalan mirasçıların ise talep etme hakları bulunmamaktadır.

Veraset İlamı Ne İşe Yarar?

Veraset ilamı, mirasçılık ve bunun ispatlanması bakımından büyük bir öneme sahiptir. Mirasçılık sıfatının kazanılması, mirasbırakanın vefatı ile gündeme gelecektir. Fakat bazı durumlarda yalnızca mirasçı olmak yeterli değildir. Bu durumlarda ise mirasçının ya da mirasçıların, mirasçılık sözleşmesinin yardımı ile mirasçılık sıfatlarını ispat etmeleri gerekmektedir. Bu durumu örnekle açıklamak gerekirse, mirasçılara kalan ve aktif olarak terekede bulunan bir taşınmazın intikali için tapu sicil memuruna başvurulduğu zaman, mirasçılık belgesi olmadan mirasçıların adına tescil işlemi gerçekleşmeyecektir. Ya da başka bir durum olan dul ve yetim aylığı, mirasçılık belgesinin bulunmadığı takdirde Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından bağlanmayacaktır. Örneklerden de anlaşılacağı üzere mirasçılık belgesi, bazı durumlarda önem arz etmektedir.

Veraset ilamının genel olarak sağladığı hususlar bunlardan ibarettir. Yani özetle mirasçıya; tereke mallarına ilişkin alacakların talep edilmesi ve tahsili, miras kalan taşınmazın tapuya tescili ve daha birçok tasarruf işlemini yapma yetkisini sağlamaktadır. Ancak unutulmamalıdır ki mirasçılık sözleşmesi, kişilere mirasçılık sıfatı kazandırmayacaktır. Unutmamak gerekir ki mirasçılık sözleşmesi ile miras sözleşmesi farklı hususlardır. Mirasçılık, ölüm ile beraber kendiliğinden ortaya çıkan bir durumdur. Ancak mirasçılık sıfatı ile beraber ortaya çıkan birçok işlemi yapmak için mirasçılık belgesi gerekli olabilmektedir. Bu belgenin ibrazı, ispat açısından önem ifade etmektedir.

Veraset İlamı Talep Etmenin Şartları

Veraset ilamını talep etmek için mirasçının birtakım şartları yerine getirmesi gerekmektedir. Bunun kanuni dayanağını ise Türk Medeni Hukuku kitabının ilgili kısımları oluşturmaktadır. Şartlara bakacak olursak;

• Mirasbırakan kişi, hayatını kaybetmiş veya mahkeme tarafından gaipliğine hükmedilmiş olması gerekmektedir,
• Mirasçıların, mirasçılık sözleşmesi bakımından usulüne uygun bir talepte bulunması gerekmektedir,
• Bütün miras alacaklılarının bilinmesi gerekmektedir,
• Mirasa, TMK 598/2 uyarınca bir itiraz gelmemiş olması gerekmektedir.

Kişi ya da kişiler, bu belirtilen şartları gerçekleştirdiği takdirde mirasçılık belgesi almaya hak kazanacaklardır.

Veraset İlamı için Kimler Talepte Bulunabilir?

Veraset ilamının alınabilmesi için gerekli şartlardan ilki, mirasçının usulüne uygun bir talep gerçekleştirmesidir. Talepte bulunacak mirasçı açısından, yasal mirasçı ya da vasiyetname yolu ile atanmış mirasçı olmasının bir önemi bulunmamaktadır. Mirasçılar, Türk Medeni Kanunu madde 598 uyarınca mirasçılık belgesi talebinde bulunabileceklerdir. Birden çok mirasçının bulunması durumunda ise tek bir mirasçının talebi yeterli olabilmektedir. Diğer mirasçıların da talepte bulunması gerekmez. Yargıtay uyarınca ise bir istisna getirilmiştir. Buna göre İcra ve İflas Kanunu madde 94 hükmü çerçevesinde mirasbırakanın alacaklıları, mahkemeye başvurmak sureti ile mirasçılık belgesini alabileceklerdir. Bu durum uygulamada karşımıza çıkabilmektedir.

Mirasçılık belgesi bakımından bir husus ise itirazdır. Türk Medeni Kanunu madde 598/2 uyarınca, yasal ve atanmış mirasçıların mirasçılık belgesi alabilmeleri için 1 aylık itiraz süresi öngörülmüştür. Diğer mirasçılar, bu talepten haberdar olduktan sonra geçecek 1 ay içerisinde herhangi bir itiraz öne sürmezler ise talepte bulunan mirasçı, mirasçılık belgesini alabilecektir. Mirasçılık belgesini ise Sulh Hukuk Mahkemesi verecektir.

Veraset İlamında Talep İçin Gerekli Belgeler

Veraset ilamının usulünce talep edilebilmesi için mirasçının birtakım belgeleri hazırlayıp Sulh Hukuk Mahkemesine sunması gerekmektedir. Mirasçılık belgesinin talep edilmesi için gerekli belgeler ise şu şekildedir;

• Mahkemeye sunulmaya hazır ve mirasçılık belgesinin talep edildiğine dair dilekçe,
• Mirasbırakanın ölüm belgesi ya da öldüğünü ispat edecek nitelikte bir resmi belge,
• Nüfus kayıt örneği.

Mirasbırakan kişi eğer ülke sınırları dışında hayatını kaybetmiş ise; öldüğünü ispatlar nitelikteki yabancı dilde yazılmış evrak, yeminli tercümanlarca Türkçeye çevrilerek apostille şerhi ile beraber Sulh Hukuk Mahkemesine verilmelidir. Tüm bu hususların kişinin tek başına gerçekleştirebileceği işlemlerdendir. Diğer bir anlatımla avukattan yardım almadan da yapılabilir. Ancak usul hukuku açısından yapılacak küçük bir hata dahi davanın düşürülmesi sonucunu doğurabilir. Bu sebeple de miras hukuku açısından hukuki danışmanlık hizmeti almanızın yararı olacaktır.

Veraset İlamı Nasıl Alınır?

Veraset ilamı nasıl alınır sorusu, miras üzerinde tasarruf ve daha birçok işlemi yapmak isteyen mirasçılar tarafından sıklıkla sorulmaktadır. Mirasçılık belgesini talep doğrultusunda düzenleyip veren makam Türk Medeni Kanunu ilgili maddeler uyarınca Sulh Hukuk Mahkemeleri ve noterlerdir. Yukarıda açıklandığı üzere şartları taşıyan kişiler, gerekli belgelerle birlikte noterlere ya da Sulh Hukuk Mahkemelerine başvurarak mirasçılık belgesini kolaylıkla alabileceklerdir.

Sulh Hukuk Mahkemesine Yapılan Talep

Veraset ilamı ya da diğer ismi ile mirasçılık belgesi almak için talepte bulunulacak mahkeme, yukarıda da sıkça değindiğimiz üzere Sulh Hukuk Mahkemeleridir. Yetkili mahkeme bakımından ise mirasbırakanın sağken yaşadığı son yerleşim yeri mahkemesi veya herhangi bir mirasçının yaşadığı yer Sulh Hukuk Mahkemesidir. Mirasçılık belgesi için mirasçı, yukarıda belirtilen belgeler ile beraber görevli ve yetkili mahkemeye giderek talepte bulunabilecektir. Bu dava çekişmesiz yargı işidir. Anlamı ise davalı konumunda kimsenin olmadığı için yalnızca davacı taraf olduğu için duruşma görülmeden dosya üzerinden karara bağlanacaktır.

Noterlere Yapılan Talep

Mirasçılık belgesi, eski yıllarda yalnızca mahkemeler tarafından veriliyorken günümüzde yargının yükünü hafifletmek amacı ile noterlere de bu yetki tanınmıştır. Kişiler dilerlerse noterlere başvurarak ta mirasçılık belgesini alabilirler. Ancak belirtmek gerekir ki noter, her durumda mirasçılık belgesini düzenleyemeyecektir. Noterin ilgili belgeyi düzenleyemediği haller şunlardır;

• Sunulan nüfus kayıt örneklerinin mirasçılığı açık bir şekilde ortaya koyamaması,
• Mirasçılık belgesini talep eden kişi ya da kişilerin yabancı uyruklu olması,
• Belgenin düzenlenmesi; tanık dinlenilmesi, bilirkişi incelemesinin yapılması gibi usul işlemlerini gerektiriyor olması,

Durumlarında noter, bu belgeyi düzenlemeye haiz değildir. Bu durumla karşılaşacak olursa, talep eden kişileri Sulh Hukuk Mahkemesine yönlendirmelidir.

Veraset İlamı Nasıl Çıkartılır?

Veraset ilamı nasıl çıkartılır hususu bu hususta en sık karşılaşılan sorudur. Notere veyahut Sulh Hukuk Mahkemelerine yapılacak başvuru sonrasında ilamın çıkması biraz zaman alabilmektedir. E devlet veraset ilamı sorgulama sayfası üzerinden mirasçılık belgesi çıkartılabilmektedir. Belgeyi görüntüleyebilmek için e devlete giriş yapıp arama kısmına veraset ilamı sorgula yazmanız gerekmektedir. Bu sayede notere ya da sulh hukuk mahkemesine gitmeye gerek kalmadan belgeyi çıkartabileceksiniz.

Veraset İlamı Kesinleşme Süresi Ne Kadar?

Veraset ilamı kesinleşme süresi, başvurulan mahkemenin ya da noterin yoğunluğuna bağlı olarak kısalıp uzayabilmektedir. Ancak uygulamada ortalama olarak veraset ilamı kesinleşme süresi 1 ay ile 2 ay arasında sürmektedir. Sulh hukuk mahkemesinden ziyade noter aracılığı ile mirasçılık belgesi almak daha kısa ve zahmetsiz olmaktadır.

Veraset İlamının İptali

Mirasçılık belgesinin aksi her daim ispatlanabilir. Bu yönü ile adi karine özelliği taşımaktadır. Aksinin ispatlanabilir olduğunu gösteren hukuki dayanak ise Türk Medeni Kanunu madde 598/3’tür. Mirasçılık belgesi, eğer ki gerçek hak durumunu doğurmamışsa ilgililer tarafından Asliye Hukuk Mahkemesine iptal davası açılabilecektir. Mirasçılık belgesinin talebinin aksine iptal davası, çekişmeli yargı işi kabul edilmektedir. Davanın davalısı durumunda ise diğer mirasçılar bulunacaktır. Miras hukuku ile alakalı olan Tenkis Davası hakkındaki yazımız için ise diğer yazılarımızı inceleyebilirsiniz.